Tencere ve Tava Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Son dönemlere kadar bakır, alüminyum ve toprak tencere ve tavalar kullanılırken günümüzde bunların hepsi rafa kaldırıldı. Tencere ve tavalar, hızla değişen bir trend içerisinde, birçok kaplama çeşidi ve farklı isimlerle piyasaya sunulmaya başladı. En çok tercih edilen kaplama türleri granit, seramik, demir döküm ve teflon olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu türlerden bazılarının ham maddeleri ile ilgili sağlığa zararlı oldukları söylentileri de bitmek bilmiyor.

Teflon Zararlı Mı?

Tencere ve tavalar arasında en sık ismi anılan PTFE yani, teflon malzemeden üretilen tencere ve tavalardır. PTFE, politetrafloretilen maddesinin kısaltmasıdır. Ancak ülkemizde aslında bir marka adı olan “Teflon” olarak bilinir. PTFE malzemesi, ısıya, neme, sürtünmeye karşı dayanıklı ve ürünleri uzun süre yapıştırmama özelliğine sahiptir. Teflon tencere ve tavaları kullanmanın zararlarına zaman zaman değinilse de Avrupa Birliği standartlarına uygun olarak, içerisinde PFOA (Perflurooctanoic acid) ismi verilen maddeyi içermeyen tencere ve tavaların üretilmesi yasak değildir. Ancak içerisinde PFOA maddesini barındıran ürünlerde, yüksek sıcaklıkta ve çizilme durumunda zararlı kimyasallar açığa çıkabilmektedir.

Üretim şartlarını karşılayacak şekilde üretilen ve PFOA içermeyen teflon kaplamalı tencere ve tavaları kullanmak sağlığa zararlı değildir. Burada asıl dikkat edilmesi gereken nokta, teflon kaplamalı ürünlerin metal ile birlikte kullanılmaya uygun görülmemesidir. Çünkü teflon tava veya tencere çizildiğinde ortaya çıkmakta olan alüminyum malzemenin oksitlenmesi yani paslanması sonucunda, teflon zehirlenmesi yaşanma ihtimali mevcuttur.

Teflon tencere veya tava alırken eğer varsa ürün etiketinin iyice okunması gereklidir. Teflon kaplamalı ürün; PFOA maddesi içermeyen, tabanı 3 katlı ve kalın, kulp kısmı sağlam, çizilmeye dirençli ve ağır bir yapıda olmalı, Avrupa Birliği standartlarına uygun olacak şekilde üretildiğine dair belgesi bulunmalıdır.

Teflon kaplamalı ürünler alındıktan sonra da kullanımında dikkat edilecek hususlar şöyledir:

• Teflon kaplamaya metal çatal veya kaşık değdirilmemelidir.
• Ürünler sert ve çizici bir sünger ile temizlenmemelidir.
• Bulaşık yıkama veya yerleştirme esnasında metal ürünler, teflon tabana değecek şekilde konulmamalıdır.
• Teflon ürünlerde pişirilen yiyeceklerin 1-2 saatten fazla tencere veya tavanın içinde bekletilmemesi, sağlık açısından uygun olacaktır.
• 200 derecenin üzerinde zararlı maddelerin açığa çıkması söz konusu olduğundan teflon ürünlerin orta veya kısık ateşte kullanılması tavsiye edilmektedir.
• Teflon tava veya tencere boş iken yağ yakılmamasına özen gösterilmelidir.
• Teflon kaplamalı ürünler bulaşık makinesinde yıkanabilir ancak makine deterjanının içerisindeki parçacıkların ürüne zarar verme olasılığı mevcuttur; bu da çizilmeler oluşturarak ürünün ömrünün kısalmasına neden olur.

Bu kullanım şartlarına dikkat edildiği takdirde teflon tencere ve tavaları kullanmak sağlığa zararlı değildir. Piyasada en çok tercih edilen teflon tencere ve tavalar; Tefal, Korkmaz, Karaca, Cem ve Schafer ürünleridir.

Seramik Tencere ve Tavalar

Seramik yani solgel teknolojisi ile üretilen tencere ve tavalar bir süreden beri mutfak raflarımızı süslüyor. İnorganik ve organik maddelerden oluşturulan seramiğin kimyasal bir yapıda olduğu bilinmektedir. İçeriğinde teflon ve PFOA maddesi bulunmayan seramik ürünlerin yemekleri yapıştırmama süresi, teflona göre kısadır. Bu sebeple seramik ürünler, kolay deforme olmakta ve uzun süreli kullanılamamaktadır.

Tabanında meydana gelen büyük çizilmelerde veya düşmeden dolayı eğrilmelerde, seramik tencere ve tavaların değiştirilmesi sağlık açısından uygun olacaktır.

Piyasada seramik kaplama diye satılan çoğu ürünün teflon hammaddesinin pigmentleri ile oynanarak elde edilmiş beyaz kaplama olduğu bilinmektedir. Bunlar teflondan daha dayanıksız ve sağlıksızdır.

İçeriği ürün etiketinde belirtilen markalardan olan Moneta Seramik Kaplı Ceramica 01 ürünleri, sağlık açısından zararlı olmamasına rağmen yapışmazlık özelliğinin az olması sebebiyle çok tercih edilmemiştir. Sonrasında aynı firma, teflon ürünlere yapışmazlığını veren petrol türevi kimyasal PTFE, PFOA maddelerini içermeyen Moneta Fine-Gres seramik kaplama serisini piyasaya sürmüştür. Fine-Gres seramik kaplamanın ana maddesi, doğal kildir. Bu üründeki yapışmazlık özelliği, üretiminde kimyasal bir madde ile değil teknoloji kullanımı ile elde edilmiştir.

Diğer ürünlerden ayrılan özellikleriyle Moneta seramik tencere ve tavalar, piyasada tercih edilen ürünlerden olup fiyatları da yüksektir.

Yeni Trend “Granit Tencere ve Tavalar”

Son zamanlarda yaygın olarak satışa sunulan ve birçok kişi tarafından tercih edilen granit tencere ve tavalar, sanıldığının aksine doğal kaya veya taşların eritilmesi ile üretilmemektedir. Granit kaplamalı ürünlerin ham maddesinin de PTFE yani teflon olduğu bilinmektedir. Bu tencere ve tavalar, teflon ürünlerden farklı olarak taş görünümüne sahip olması sebebiyle granit olarak adlandırılmaktadır. Teflondan daha kalın bir zemin kaplamasına sahip granit kaplamalı ürünler, darbelere ve çizilmelere karşı daha dayanıklı hale getirilmiştir. Besini tabanına yapıştırmama özelliği de daha uzun sürelidir.

Şık bir görüntüye sahip granit tencere ve tavaların kullanılmasında teflon ürünlerdeki gibi kullanım şartlarına dikkat edildiği takdirde sağlık yönünden bir sakınca yoktur. Tefal, Korkmaz gibi markalar bu ürünlerde piyasada tercih edilen markalar arasındadır.

Gerçekten doğal taşlar ile kaplanan granit tava ve tencereler ise teflon ürünlere göre çizilmeye dayanıklı ve çok daha sağlıklıdır. Ancak ülkemizde bu şekilde üretilmiş olanları pek mevcut değildir; ancak Moneta markasının AB tarafından onaylı sağlık belgesine sahip olan Moneta Doğal Taş Kaplama ürünleri bu konuda tercih edilebilir.

Döküm Tencere ve Tavalar

Yeni evlerin mutfaklarını çok fazla süslemese de döküm tava ve tencereler uzmanlar tarafından çok daha sağlıklı bulunmaktadır. Ham maddesi demir olan tencere ve tavalar, hiçbir kimyasal madde içermemektedir. Çok yüksek ısıda bile zarar görmezler. Metal çatal, kaşık kullanımında tavada veya tencerede çizgi oluşsa dahi tavayı ve tencereyi değiştirmeye gerek kalmamaktadır. En fazla et yemeklerinde maharetli olan döküm tavalar, diğer tavalara göre daha lezzetli yemekler pişirmeyi sağlamaktadır ancak hammaddesinden dolayı ağır olması sebebiyle çok fazla tercih edilmemektedir.

Demir döküm ürünler, kullanımdan sonra bulaşık makinesine atılmamalıdır. Elde, deterjan ile değil, sirkeli ve karbonatlı ılık suyla yıkanmalıdır. Yıkandıktan sonra da paslanmaması için hem bezle hem ocak üstünde kurutulmalıdır.

Döküm tencere ve tavaların 4 türü bulunmaktadır.

• Alüminyum Tencere ve Tavalar: Sağlıklı değildir ve kullanılması tavsiye edilmemektedir.
• Saf Demir Döküm Tencere ve Tavalar: Üzerinde hiçbir kaplama bulunmayan, en sağlıklı ürünler olarak bilinmektedir. Ancak yapışmazlık özelliği bulunmadığından kullanımında düzenli olarak yağlama, seasoning denen işlemi yapmaya gerek duyulmaktadır.
• Seramik Kaplı Döküm Tencere ve Tavalar: Seramik kaplamalı ürünler, 200 derecenin üzerindeki bir ısıda kullanıldığında içeriğindeki zararlı kimyasalları açığa çıkardığından zamanla deforme olmaktadır. Ayrıca tencere dibindeki çatlaklardan sızan su, içeride paslanmaya neden olarak kanserojen madde açığa çıkarabilir. Bu nedenle kullanımı pek tavsiye edilmemektedir.
• Emaye Kaplı Döküm Tencere ve Tavalar: Emaye kaplamalı döküm tencere ve tavalar, kullanım açısından diğerlerine göre daha sağlıklıdır. Emaye ürünler de zamanla deformasyona uğrar ancak zararlı hale gelmez. Sadece bu deformasyon yapışmazlık özelliğini kaybetmesine neden olur. Yeniden sırlama yapılarak eski haline döndürülebilir. Emaye kaplı döküm ürünler, yüksek sıcaklıklara dayanır, ısıyı uzun süre tutar ve tava yüzeyine eşit dağıtır, yüzeyinde mikrop barındırmaz, sert ve dayanıklıdır. Hem sağlık hem kullanım açısından tercih edilmesi tavsiye edilmektedir.

Demir döküm ürünlerde uzmanlaşmış Hecha, Lava, Sürel ve Noral markaları en çok tercih edilen markalar arasında yer almaktadır.