Bayılma, beyne giden kan akımında geçici fakat önemli ölçüde yaşanan oksijen azalmasının sonucunda oluşan bir şuur ve duruş kaybıdır. Bayılma durumunda şuur kaybı oluştuğundan, kişi olanları hatırlamaz. Duruş kaybından dolayı kişi düşer. Düşük tansiyon, havasızlık, yüksek ateş, kansızlık, şiddetli ağrı, kan şekerinde düşme, aç kalma, kan görme, kan kaybı ve aşırı stresten dolayı baygınlık durumu yaşanabilir. Bunun dışında kaza haberi, yakınını kaybetmek veya çok sevinçli bir haber almak gibi durumlar da kişinin bayılmasına veya şoka girmesine sebep olabilir.
Şok Belirtileri
- Kişinin bilincinde bulanıklık
- Ağızda ve boğazda kuruluk hissi
- Susama
- Dudaklarda morarma
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı
- Korku
- Endişe ve huzursuzluk
- Uyuklama
- Soluk bir cilt
- Soğuk terleme
- Solunumda sıkışma
- Hızlı fakat zayıf nabız
- Tansiyon düşüklüğü
Bu belirtiler görüldüğünde, kişide çoğu kez şok nedeni ile bayılma görülebilir.
Şok Çeşitleri
- Hipovolemik Şok: Dolaşımdaki kan hacminin azaldığı, en son görülen şok şeklidir.
- Kardiyojenik Şok: Kalbin çalışmasında meydana gelen bozukluklar sebebiyle görülen şok durumudur.
- Psikojenik Şok: Duygusal veya psikolojik travmalar sonucunda görülür.
- Nörojenik Şok: Şiddetli ağrılarda, beyin veya omurga yaralanmalarında görülen şok durumudur.
- Toksik / Septik Şok: Kan zehirlenmesi sonucunda oluşur. Bu şok durumunda hastanın cildi ılık ve pembe renklidir.
- Anafilaktik Şok: Arı – böcek sokmaları, ilaç, besin veya diğer maddelere karşı alerjik reaksiyon gösteren kişilerde oluşan şok durumudur.
Şok Pozisyonu
Hasta sırt üstü yatırılır. Hastanın ayakları kalp seviyesinin üzerine gelecek şekilde yerden 30 cm yukarıda tutulmalıdır. Bunun için hastanın ayaklarının altına kıvrılmış giysi, çarşaf, battaniye vb. eşyalar konulabilir. Boyun hasarı yoksa hastanın başı yana çevrilir. Şok pozisyonundaki amaç beyne ve hayati organlara daha fazla kan gitmesidir.
Şok ve Bayılma Durumunda İlk Yardım
- Çevrede gerekli güvenlik önlemleri alınır.
- İç kanamalar hariç hastaya şok pozisyonu verilir.
- Hastanın üzerini sıkan giysiler gevşetilir.
- Hastanın temiz hava alması sağlanmalıdır.
- Solunum yollarının açıklığı kontrol edilir. Eğer hasta dilini yutmuşsa, dil dışarı çıkartılır.
- Hastada kanama varsa kanama durdurulmaya çalışılır.
- Hastanın üzeri örtülür.
- Hastanın korku ve endişeleri giderilmelidir.
- 2 – 3 dakikada bir hastanın solunumu, solunum yollarının açıklığı ve kalbi kontrol edilmelidir.
- Şok pozisyonunda hasta mümkün olduğunca sabit tutulmalı, hareket ettirilmemelidir.
- Hastanın bilincinin açık kalması için çaba gösterilir (hastaya tokat atılmamalı, alkol – kolonya koklatılmamalı ve hasta sarsılmamalıdır).
- 112 acil aranarak tıbbi yardım istenir. Yardım gelene kadar hastanın başında durulur.
Bazı kişilerde şok durumu sıklıkla görülebilir. Bu rahatsızlığın sürekli görülmesi bir kişide panik atak ve bazı psikolojik rahatsızlık olduğunun düşünülmesine yol açmaktadır. Tedavi süreci için ilk olarak bir dahiliye uzmanına gidilmelidir. Bu süreçte çözüm bulamayan kişiler bayılma ve şok teşhisi için mutlaka uzman bir nörolog tarafından görülmeli ve tedavi sürecine hızlı bir şekilde başlanmalıdır.
